Kieken, wöhlen, luustern, lesen

De beste Bewies dorför is jo wull „Das plattdeutsche Buch des Jahres“. „Douaumont“ – plattdüütsche Gedichte vun Emil Hecker över de Sinnlosigkeit vun‘ Krieg. Föfftig Johr na’n eersten Weltkrieg hett he sik „de grulich swöre Steen“ vun de Seel schreeven. Noch mol föfftig Johr hett dat duert, bitdatt siene Gedichtreeg in‘ Quickborn-Verlag druckt wurrn is. Aver dat gifft noch mehr to entdecken. Verleeden Johr weern de Kinnerböker de ganz groote Renner – vunwegen Platt in de School. Dat Johr dorför geev dat miteens een Barg plattdüütsche Romane to studeern. Düt Johr is dat een bunten Mix: Vun all’ns wat. Ik fang mol mit de Kinnerböker an. Dor fallt een besünners in’t Oog, wieldatt dat so schöön maakt is. Een engelschen Klassiker op Platt: „De Wind in de Wieden“ ut’n Schünemann-Verlag. De Smuckutgaav is in Linnen inbunnen un dat Richtige to’n kuscheln un vörlesen. Dat geiht üm veer Frünnen un ehre Aventüür: Mit dorbi is de vermölen Muulwarp, de patente Waterrott, de klooke Meester Dachs un de staatsche Krööt. Wunnerbor in een flott Platt överdragen vun Gesche Poggensee-Struck. Lesestoff för de tweete un drütte Klass sünd de beiden lütten Böker „De gefährliche Utritt“ un „Dat grote Speel“ vun Heike Wiechmann (Schünemann-Verlag). Se hett ook de passen Biller dorto maalt. Football un Rieden – dat kümmt bi de Lütten goot an. Groote Schrift un korte Sätze – dat Rezept passt. Dat Platt is mi aver veel to hochdüütsch. Een Billerbook för groote un lütte Lüüd hett Ekhard Ninnemann (Riemels) un Sabi Heumann (Biller) för Schünemann op de Been stellt: „Suutje, suutje“ heet dat un dreiht sik üm de lütte Lokomotive Karolin vun Iesenstrang, de jümmerto in’e Gang is un ook mol Fofftein maaken will. Platt as dat höört, noch dorto wunnerbor riemelt, sööte Geschicht, kloore Biller. „Kinnerrieme up Platt“ – dat is wat för de Lütten in‘ Kinnergoorn un tohuus. Anna Thekla Ruhe hett Fingerspeele, lütte Riemels, Snacks, Speele un Gebete tosamenstellt för den Emsländer Heimatbund. Se sünd sogor na de Johrstieden sorteert. Vun de Lütten to de Grooten . . . Plattdüütsche Vertellen kaamt jümmers good an un dorvun gifft dat denn ook een Barg. Tomeist vun de grooten „Platt-Stars“. „Moin tosomen“ seggt Moderator Yared Dibaba in sien nieges Book (Quickborn Verlag). Wat he so bi’t Joggen beleeven deit, mit siene Familie un to Wiehnachten – dat vertellt he reinrut. So ähnli, aver wat vigellienscher un mit’n ganz dröögen Humor, vertellt ook Gerd Spiekermann . . . „Tööv mol even“ (Quickborn-Verlag). Tja, un worüm bi den Buern un Schrieversmann Matthias Stührwoldt dat meiste vörbigeiht, as dat jüngste Wark ut’n Quickborn-Verlag heet, dat kriggt een denn bi’t Lesen rut. Düt Book wiest noch ganz anner Sieden vun den Buernjung. Tomeist is he jo fidel un swiensplietsch, aver hier kümmt he ook mol nadinkern un liesen üm de Eck. Vertellen vun Bremer Originole, lütte Geschichten, Snacks, Seggwiesen un Spreekwöör, dat hett Hans Hermann Cordes in sien Book „Klook sünd se all, over plietsch mutt man sien“ (Engelsdorfer Verlag) sammelt. Besünnere Geschichten, Märken, eegen Belevnisse, Fabeln – dat hett Bolko Bullerdiek mit de Tiet funnen un tohoopstellt. „Fundsoken“ hett dat Book (Quickborn-Verlag) denn ook. „Über allem der Himmel - Plattdeutsche Predigten von der Hallig Hooge“ steiht op dat Book vun Gertrude von Holdt-Schermuly (Husum Verlag). Aver dat gifft dor veel mehr to entdecken: Wunnerbore swatt-witte Biller vun de Hallig un een kann de Lüüd kennenliern, ehr Leeven, ehr Bruukdoom, ehre Feste un ehr Binnerstes. Een Stück Sleswig-Holsteen eben. Dat finndt een ook in de Haikus vun Gerhard Stein wedder : „Welch eine Weite – Dat Land so wiet“ (Engelsdorfer Verlag). Besünners in de plattdüütsche Översetten vun Marianne Ehlers sünd de Reegen as moolte Biller. Mit Poesie geiht dat wieder: Soltig Poesie. Mit „Sulteknechte“ vun Ekhard Ninnemann (Stern-Verlag). Een Smuckstück dat Book, aver ook dat, wat dor binnen steiht, wiest, datt de Schriever een Künner is. He hett de Geschicht vun dat Solt un de Sulteknechte in plattdüütsche Reegen formt. Un de hochdüütsche Översetten gifft dat bavento. Kinnermund un Kinnerfraagen so as dat berühmte Book „Vater und Sohn“ hett Peter Paulsen in‘ Eegenverlag op de Been stellt: „Mudder, du, segg doch mal . . .“ De lütt Hannes stellt allerlei snaacksche Leevens-Fraagen un kriggt vun Modder Antwurt – op Platt un in Riemels. Un wo wi graad bi’t Weeten sünd un Liern: Ingrid Schmidt hett för den Hinstorff-Verlag plattdüütsche Seggwöör, Spreekwöör un Radels tosamenklamüüstert (ook veele niege un unbekannte sünd mit dorbi) un na Rebeeten sorteert. Platt un Comic? Dat geiht op’t Best – un twaars ook, wat dat een Klassiker is. Jens Natter hett nämli den „Schimmelreiter“ vun Theodor Storm as Graphic Novel bi Boyens rutbröcht. De Teekner hett Originolzitate (ook Platt) bibeholln un de Handlung blifft natürli de glieke – aver eben in utdrucksstarke Comicbiller mit wenig Text un ganz veel Geföhl un düüster Stimmung. Perfekt för de School, üm solkeen Klassiker beter an den Mann/Fru to bringen. Nu blifft noch Musik över, eBooks, Kalenner un een Roman. Plattdüütsche Musik gifft dat as Sand an de Ostsee. Dorüm will ik mol dree rutklamüüstern, de so’n beten anners sünd. Annie Heger singt sik in „Watt’n Skandaal“ mit eegen Texte, aver ook mit plattdüütsche Cover-Leeder as „Klunkers“ („Diamonds are the girls best friends“) jüstemang in’t Hart rin. Ehr Version vun dat wunnerschöne Slaapleed „Der Mond ist aufgegangen“ haut een üm (kosmopolitrecords). Plattdüütsche Countrymusik, Folk un Rock – dat maakt de fief Keerls vun „Aalkreih“. „Eensom“ heet ehr CD (Gunnar Records). De Jungs künnt aver ook verdammt liesen verdammt goot! Un richtig jung, flott un modern sünd de Texte un is de Musik vun de „Tüdelband“. „Sommerkinder“ heet de niege CD. Wunnerbor licht un luftig un liekers Platt. Bi amazon kann een sik veele Musikstücke ook enkelt rünnerloden. Jüst so geiht dat ook mit eBöker – över sösstig schall dat geeven - ölben hett alleen all de Quickborn Verlag in’t Angebot. Wat för de Wand, för’t Oog un för de Tiet sünd de fief plattdüütschen Kalenner, de ik funnen heff. Twee lütte: „Schriev mal wedder Platt“ (Tiet för Platt Verlag) mit Postkorten för jedeen Gelegenheit un passen Snacks un de „Tohuus“ Kalenner ut’n Quickborn-Verlag mit Biller vun Günter Pump un lütte Riemels. Denn is dor noch een „Kalenner för de Tasch“ (Wachholtz Verlag) vun Christiane un Marianne Ehlers mit veel binnen: Snacks, Riemels, Termine, Geschicht, Wöörverklaarn . . . Nich to vergeeten de groote „Plattdüütsche Kalenner“ (Wachholtz Verlag) mit Blick op Sleswig-Holsteen un mit Gedichte vun Marianne Ehlers. Un denn is dor noch de Kalenner för de Buern: „Mit Matthias Stührwoldt dörch dat Johr 2015“ (Quickborn-Verlag). Biller vun den Bio-Buern bi de Arbeit un dorto lütte Riemels över dat, wat em op de Koppel dörch’n Kopp gahn deit. Un dat is echt schön! Na de Arbeit warrd man op’t Land Korten kloppt: Wie wär dat mit Flunker-Mau-Mau oder Klabautermannskat oder Schwarzer Pirat. „Das Petersen-Spiel“ heet de lütte plattdüütsche Speele-Box vun Anaconda. Na dat Korten-Speel geiht dat to Bett – aver nich ahn een gooden plattdüütschen Roman: „Doot as Schiet“ heet de Krimscher vun Günter Ihmels (Isensee Verlag). Beten Swund is överall, meent de Wattföhrer – un richtig – na de Wattwannern fehlt twee Lüüd . . . Nix för Bangbüxen!

Niege Böker, CDs, Kalenner un Kraam vun de Plattdüütsche Bökermesse - Kieken, wöhlen, luustern, lesen